رودخانه ها

شمای کلی پتانسیل آبی استان قزوین

رودخانه های موجود در استان قزوین به دو حوزه اصلی کشور می ریزند که این حوزه ها عبارتند از خزر و شور.

رودخانه‌های مهم که به سفید رود می‌ریزند عبارتند از طالقان‌رود و الموت‌رود که در محدوده شیرکوه به هم پیوسته و شاهرود تشکیل می‌گردد که پس از طی مسیر حدود یکصد و ده کیلومتری به رودخانه قزل اوزن ملحق و تشکیل دریاچه سفیدرود را میدهد. مجموع طول رودخانه های اصلی و فرعی حوزه شاهرود در محدوده استان قزوین حدود 990 کیلومتر می‌باشد.

رودخانه‌های خررود، ابهررود، حاجی عرب و رودخانه های شمال قزوین که از دامنه های جنوبی البرز سرچشمه می‌گیرند به رودخانه کردان ملحق شده و تشکیل رود شور را می‌دهند که در نهایت به دریاچه نمک تخلیه می‌گردد. مجموع طول رودخانه‌های دشت قزوین (رودخانه‌های شمالی، غربی و جنوبی امحاء شده در دشت) حدودا 580 کیلومتر می‌باشد. طول رودخانه خر‌رود و سرشاخه‌های آن در محدوده استان قزوین حدود 836 کیلومتر و رودخانه ابهررود و سرشاخه‌های آن در محدوده استان قزوین دارای طول 230 می باشند. همچنین طول رودخانه‌های حوضه حاجی‌عرب در محدوده استان قزوین حدودا 142 کیلومتر است. مجموع طول رودخانه های جاری در استان حدودا 2780 کیلومتر می باشد. دقت طول برآورد شده تابع دقت نقشه های 250000/1 می باشد.

1-حوضه آبریز رودخانه خررود

  این رودخانه یکی از بزرگترین سرشاخه‌های رود شور و دومین رودخانه استان از نظر حجم آورد و بزرگی حوزه می‌باشد. رودخانه از کوههای گوی‌قزای و ارتفاعات قیدار در 60 کیلومتری جنوب زنجان و منطقه آوج سرچشمه می‌گیرد. قسمت مهم آبگیرهای آن کوههای خرقان است. شاخه‌های متعدد این رودخانه در دهکده علی‌آباد واقع در 16 کیلومتری جنوب خاوری قیدار به هم پیوسته و این رودخانه را تشکیل می‌دهند. این رودخانه در بالادست دارای سه شاخه اصلی می‌باشد که به شرح ذیل است:

- سرشاخة اولیه خررود که از منطقه قیدار سرچشمه می‌گیرد. غالبا سرشاخة خررود تا شهر آبگرم با عنوان آبگرم‌چای شناخته می‌شود و از پایین‌دست شهر آبگرم و پس از دریافت سرشاخه‌های اصلی دیگر با عنوان شاخه اصلی خررود (خررود اصلی) جریان می‌یابد.

- آوج چای که از منطقه آوج  سرچشمه می‌گیرد.

- کلنجین چای که از منطقه خرقان شرقی سرچشمه می‌گیرد.

سرشاخه‌های رودخانه (کلنجین‌چای، آوج‌چای و سرشاخة اولیة خررود (آبگرم‌چای تا محل شهر آبگرم) در محل شهر آبگرم به هم متصل شده و شاخة اصلی خررود تشکیل می‌گردد.

2- رودخانه ابهررود

   رودخانه ابهررود از شاخه‌های مهم و اولیه رودخانه شور می‌باشد که در شهرستان زنجان قرار دارد و یکی از سه رودخانه مهم استان زنجان است. این رودخانه از قسمت شرقی ارتفاعات جهان داغ که دارای 2380 متر ارتفاع بوده و در غرب و جنوب ابهر و سلطانیه قرار دارد سرچشمه می‌گیرد. پس از تلاقی با خررود به نام شور نامیده شده و بلوک ابهر قزوین را مشروب و همراه رودخانه شور به دریاچه نمک می‌ریزد. این رودخانه در محدوده ورود به استان دارای حوزه‌ای به مساحت حدود 1930 کیلومتر مربع ودر داخل استان محدوده سه راهی شامی شاپ دارای حوضه‌ای به مساحت 2530 کیلومتر مربع می‌باشد.

3- رودخانه حاجی عرب

 رودخانه حاجی‌عرب جزو رودخانه های جنوبی دشت قزوین  بوده از ارتفاعات کوه زیارت بلغی به ارتفاع 2600 متر سرچشمه می‌گیرد، مسیر  جریان آن عموماً از جنوب به شمال می‌باشد. حاجی عرب رود دارای دوشاخه اصلی  بنام نصرت آباد و چناقچی می‌باشد. آب این رودخانه پس از مشروب نمودن اراضی کشاورزی و باغی اطراف آن وارد دشت قزوین شده و نهایتا به منطقه شوره زار مرکزی دشت قزوین می‌رسد.

رودخانه حاجی عرب دارای سرشاخه‌های  متعددی می‌باشد، بزرگترین آنها بنام تیره رود 23 کیلومتر طول دارد. از جمله این سرشاخه ها می توان  آقچه‌دام، سومینک، صادق آباد ، دانک و چلمبر را نام برد. این رودخانه پس از عبور از مناطق کشاورزی یریجان، رستم آباد ، رحمت آباد ، رودک، و سگز‌آباد وارد دشت شده  و مسیر  خود را بطرف مناطق شرقی دشت تغییر می‌دهد.

4- شاخه اصلی شاهرود

حوزه آبریز رودخانه شاهرود در قسمت جنوب و جنوب غربی کوههای البرز و شمال و شمال شرقی دشت قزوین با مشخصات طول جغرافیایی 30-49 الی 10-59 و عرض جغرافیایی 7-36 الی   45-36 قرار دارد که فاصله بین حد شرقی و غربی آن حدود 160 کیلومتر و عرض آن قریب به 25 کیلومتر می‌باشد. شاهرود از کوههای طالقان، علم کوه، تخت سلیمان و رشته ارتفاعات البرز مرکزی سرچشمه گرفته و از نظر خصوصیات آب و هوایی، رژیم بارندگی، نظام هیدرولوژیک و سایر مشخصه‌های هیدرولوژیک در زمره رودخانه‌های کوهستانی قرار می‌گیرد.

رودخانه شاهرود در واقع مهمترین و پر آبترین رودخانه استان قزوین است. رودخانه های الموت‌رود و طالقان‌رود در محل روستای شیرکوه به هم پیوسته و تشکیل رودخانه شاهرود را میدهند. در ادامه مسیر تا محل اتصال آن به رودخانه قزل اوزن در محل سد منجیل حدود 35 شاخه فرعی نیز به آن اضافه می‌گردد.

5- رودخانه‌های کوچک دشت قزوین

رودخانه‌های دشت قزوین، دارای حوضه‌های آبریز نسبتا کوچکی هستند که در شمال، غرب و جنوب دشت قزوین جریان دارند. این رودخانه‌ها به شاخه‌ها و رودخانه‌های اصلی مذکور تا کنون (حوضه شاهرود، خررود، ابهررود و حاجی‌عرب) منتهی نمی‌شوند، بلکه هر کدام به صورت جداگانه پس از طی مسافتی در دشت قزوین امحاء شده و در نهایت به رود شور تغذیه می‌شوند.

عمده این رودخانه‌ها در شمال دشت قزوین (حدود 32 حوضه کوچک) وجود دارند و به عنوان رودخانه‌های شمالی دشت قزوین شناخته می‌شوند. این رودخانه‌ها دارای جریان‌های دائمی و فصلی می‌باشند.